De oorlog in Oekraïne

De kip of het ei?

Moet Oekraïne zo snel mogelijk toegelaten worden tot de NAVO om het land te beschermen tegen de expansiedrang van Rusland, of leidde de expansiedrang van de NAVO tot de Russische invasie in Oekraïne? Het lijkt me een vraag die nauwelijks nog te beantwoorden is. De gretigheid waarmee in Europa gepleit wordt voor de toelating van Oekraïne tot de NAVO vindt zijn evenknie in de onherroepelijke afwijzing van dit idee door Rusland. Het is een principieel welles-nietes verhaal geworden, de enige mogelijk die we nog lijken te hebben is de keuze voor een van de twee standpunten. Misschien wordt het tijd voor een ietwat praktischer benadering.

Waarom zou Rusland zich bedreigd voelen door de uitbreiding van de NAVO tot in allerlei buurlanden? De oorlog in Oekraïne heeft ons geleerd dat er buiten Oekraïne geen landen zijn die een grondoorlog met Rusland willen uitvechten.

Ik begrijp dat Oekraïne geen lid van de NAVO is, en dat er daarom geen juridische reden bestaat om ons te mengen in de oorlog. Maar dit hoeft natuurlijk geen obstakel te zijn. Een noodkreet, uitgesproken door de president van Oekraïne, een smeekbede om hulp zou genoeg moeten zijn om ons onvoorwaardelijk solidair te verklaren en tesamen de strijd aan te gaan. Vooral omdat volgens onze voormalige minister-president, Mark Rutte, de toekomst van Oekraïne essentieel is voor de Nederlandse staatsveiligheid.

Ik heb daarom twee vragen: waarom heeft Zelenski die smeekbede niet gedaan? Ik neem aan dat hij begrijpt dat we ons niet willen of kunnen mengen in de oorlog in zijn land. En de tweede vraag is: waarom zou Rusland zich zorgen maken over de uitbreiding van de NAVO als de aangesloten landen niet bij machte zijn om zijn land aan te vallen?

Het is duidelijk dat er geen coalitie van landen bestaat dat op dit moment in staat is om een serieuse oorlog met Rusland te voeren. Het kan zijn dat dit om politieke redenen is, dat geen land bereid is om zich de opoffering te getroosten die een oorlog met zich meebrengt: de vele doden, gewonden en vermiste zonen of dochters. Mischien is het ook militair gesproken omnogelijk om ons te meten met Rusland. De westerse legers zijn vele jaren verwaarloosd. Na de ineenstorting van de Soviet Unie, leek er geen reden meer te zijn om ons te verdedigen.

Maar als we ons niet willen en kunnen meten met Rusland, wat is dan nog de bestaansrede, danwel de dreiging van de NAVO?

Het antwoord op deze vraag ligt mijns inziens in de militaire aanwezigheid van de Verenigde Staten in de NAVO landen. Niet dat de Amerikanen een grondoorlog met Rusland willen uitvechten, maar de vele raketten die op Rusland gericht zijn vormen voor Rusland een serieuse dreiging. Zij vormen echter ook een serieuse dreiging voor Europa. De laatste weken doet het verhaal in de Verenigde Staten de ronde dat de oorlog in Oekraïne in feite een goedkope oorlog is. De Oekraïners vechten tegen een vijand van de VS en het kost de VS slechts een klein percentage van hun defensiebudget. Ook de Nederlandse minister van Defensie, Kajsa Ollongren, toverde dit verhaal uit haar hoge hoed. Ik vind dit een uitermate cynisch standpunt. De oorlog is voor ons kennelijk goedkoop omdat de mensenlevens die opgeofferd of verwoest worden, niet de onze zijn.

Het feit dat dit cynische uitgangspunt klaarblijkelijk een gangbare en geaccepteerde denkwijze is, brengt mij tot de conclusie dat het voor de veiligheid van Europa essentieel is dat wijzelf, de Europeanen dus, de zeggenschap verkrijgen over alle militaire bases en raketformaties die op ons grondgebied gestationeerd zijn. We kunnen het ons niet veroorloven dat de Verenigde Staten een oorlog met Rusland acceptabel, (goedkoop), achten, omdat het de Europeanen zijn die de gevolgen ervan ondervinden en niet zij.

De raketbases vormen aan de ene kant een bescherming tegen eventuele agressieve handelingen van Rusland, aan de andere kant moge het duidelijk zijn dat ook Rusland goed voorbereid is en elke raketaanval kan beantwoorden met een eigen tegenaanval. In geval van een escalatie, hebben onze raketten alleen zin als we bereid zijn ze in te zetten en als we de tegenaanval militair en politiek kunnen overleven. Op dit moment schat ik in dat Europa niet opgewassen is tegen Rusland. Napoleon heeft zich verkeken op Rusland, Hitler heeft zich verkeken op Rusland. Wij zijn niet opgewassen tegen de gevolgen van een grootschalige oorlog. En het is duizendmaal beter een oorlog te voorkomen dan de verwoesting ervan te ondergaan. Daarom denk ik dat we moeten proberen een neutrale basishouding aan te nemen ten opzichte van Rusland. Behandel je je buurman als een vijand, dan zal de onderlinge relatie ook vijandelijk worden.

De oorlog in Oekraïne laat zien dat het voor de NAVO goedkoop is om Oekraïne zich te laten doodvechten tegen een vijand waarvan het nooit kan winnen. En wat Oekraïne nu ondervindt kan op een later moment net zo goed het lot van Europa worden. Laten we onze toekomst en onze vrijheid in eigen hand nemen. Het is voor ons veiliger als alle Amerikaanse militaire bases en raketten uit Europa vertrekken. Het risico van Amerikaanse inmenging in onze regionale veiligheid is niet langer acceptabel. Wij moeten voortaan onze eigen boontjes gaan doppen.

In de jaren na de tweede wereldoorlog is Europa grotendeels afhankelijk geweest van de inspanningen en aanwezigheid van de VS om ons territorium te verdedigen. Het continent was grotendeels verwoest en moest weer opgebouwd worden. Het lijkt me dat dit excuus niet meer geldig is. Het is onze eigen verantwoordelijkheid om voor onze veiligheid te zorgen. En het begin van veiligheid is het onderhouden van niet-vijandelijke relaties met onze buurlanden.